ایران در حالی طی چهار ماه ابتدای سال ۲۰۲۱، صادرات به بازار اتحادیه اروپا را به رقم ۲۶۲ میلیون یورو رساند که طی این مدت، ترکیه صادرات کالایی خود به این منطقه را از ۲۴ میلیارد یورو فراتر برد.
به گزارش اتاق بازرگانی تهران؛ علیرضا شمس فرد عضو هیئت‌مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و اتریش در این خصوص می‌گوید: تجارت ایران با اروپا به پایین‌ترین سطح خود رسیده و تا زمانی که سازوکار مبادلات بانکی میان دو طرف برقرار نشود، دیگر اوج نخواهد گرفت.
تجارت ایران و اروپا همچنان بر شریان باریکی از تبادل کالایی جریان دارد. بر اساس جدیدترین آمار منتشرشده از سوی مرکز تجارت اروپا، ارزش تجارت ایران و اتحادیه اروپا در مدت چهارماهه ابتدایی سال ۲۰۲۱، به رقمی در حدود یک میلیارد و ۴۵۰ میلیون یورو رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود ۱ درصد کاهش داشته است.
داده‌های مرکز تجارت اروپا نشان می‌دهد که طی این مدت، ارزش صادرات کالایی کشورهای اروپایی به ایران معادل یک میلیارد و ۱۸۸ میلیون یورو بوده و در مقابل، از ایران نیز کالاهایی به ارزش ۲۶۲.۶ میلیون یورو به اروپا صادرشده است. به‌این‌ترتیب، وضعیت تجارت ایران و اروپا در مدت چهارماهه امسال، تراز منفی ۹۰۰ میلیون یورو را برای ایران نشان می‌دهد.
همچنین بررسی کشورهای طرف تجارت ایران با اتحادیه اروپا در این مدت، حاکی از این است که نزدیک به ۷۰ درصد از صادرات ایران به این منطقه تنها به سه کشور آلمان، ایتالیا و اسپانیا صورت گرفته، درحالی‌که ۵۴ درصد از کل واردات ایران از اتحادیه اروپا نیز متعلق به این سه کشور بوده است.
بر اساس گزارش مرکز تجارت اروپا، بالاترین میزان صادرات ایران در ۴ ماهه ابتدایی ۲۰۲۱، به ترتیب به آلمان (۹۳.۹۴ میلیون یورو)، ایتالیا (۶۰.۲۲ میلیون یورو) و اسپانیا (۲۳.۱۴ میلیون یورو) بوده است. ایران نیز بالاترین میزان واردات را در بین کشورهای اروپایی از آلمان (۴۹۰.۵۷ میلیون یورو)، هلند (۱۵۴.۶۹ میلیون یورو) و ایتالیا (۱۴۲.۱۲) داشته است.
تجارت خارجی ایران با اتحادیه اروپا در حالی به آب‌باریکه‌ای در تجارت بین‌الملل تبدیل‌شده است که بر اساس گزارش معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق تهران، صادرات کالایی ترکیه به اتحادیه اروپا طی ۴ ماهه نخست ۲۰۲۱ حدود ۲۴.۷ میلیارد یورو (میانگین ماهانه ۶.۱ میلیارد یورو) بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل، حدود ۲۱ درصد رشد داشته است.
به‌این‌ترتیب، طی این مدت از سال جاری میلادی، صادرات کالایی ترکیه به اروپا ۹۴ برابر صادرات ایران به این منطقه اقتصادی بوده است.
سقوط تجارت ایران با اروپا
در همین ارتباط، علیرضا شمس فرد عضو هیئت‌مدیره اتاق بازرگانی مشترک ایران و اتریش، دلیل اصلی تجارت ناچیز ایران با اروپا را نبود نظام مبادله بانکی میان دو طرف می‌داند. وی معتقد است تا زمانی که ایران در فهرست کشورهای عضو FATF قرار نگیرد، حتی در صورت توافق دیپلمات‌ها در وین و احیای برجام، حجم تجارت ایران و اروپا فراتر از آنچه طی سال‌های اخیر وجود داشته، نخواهد رفت.
به گفته این فعال اقتصادی، طی سال‌های گذشته، صادرات ایران به اروپا در مقایسه با واردات از این منطقه، افت بیشتری داشته که دلیل عمده آن، عدم دسترسی صادرکنندگان ایرانی به مراودات بانکی و تبادلات پولی موردقبول کشورهای اروپایی بوده است.
شمس فرد بابیان اینکه، تجارت کالایی ایران با اتحادیه اروپا به کف رسیده، افزود: در حال حاضر، آنچه میان دو طرف تجارت می‌شود، شامل صادرات کالاهای بشردوستانه از سوی اروپا است درحالی‌که از سوی ایران نیز عمدتاً برخی محصولات غذایی به این اتحادیه صادرات می‌شود که این میزان نیز تاکنون از سوی صادرکنندگان بخش خصوصی حفظ‌شده است.
عضو هیئت‌مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و اتریش، به اوج روابط تجاری ایران و اتحادیه اروپا در اوایل سال ۹۷ اشاره کرد که به گفته وی، حجم مناسبات اقتصادی دو طرف بالغ‌بر ۲۰ میلیارد یورو بود.
شمس فرد، افزود: در آن سال، سفرای کشورهای اروپایی بر این باور بودند که ظرفیت تجارت کشورهای متبوع خود با ایران، چندین میلیارد یورو برآورد می‌شود و برخی از کشورهای این اتحادیه، از جمله اتریش، تجارت با ایران را روی ۲ میلیارد یورو در سال هدف‌گذاری کرده بود، این در حالی است که طبق گفته‌های اخیر رایزن اقتصادی سفارت اتریش در تهران، ظرفیت تجارت اروپای شرقی با ایران رقمی معادل ۳۰ میلیارد یورو در سال است. به‌رغم چنین ظرفیت و فرصت‌هایی، سطح روابط تجاری ایران و اتحادیه اروپا از سال ۹۷ به بعد در مسیر سقوط قرار گرفت که علت اصلی آن به برهم خوردن سازوکار مبادلات بانکی و مالی ایران با اروپا برمی‌گردد.
شمس فرد سپس با این توضیح که کالای صادراتی و عمدتاً سنتی ایران در دنیا، دیگر منحصربه‌فرد نیست، افزود: امروز، پاکستان و هند و چین با تولید فرش دستباف و عرضه با قیمت‌های بسیار پایین‌تر به بازارهای جهانی، عملاً ایران را از این بازار خارج کرده‌اند. در خشکبار نیز رقبای ایران طی سال‌های گذشته در تولید با کیفیت و صادرات فزاینده، توان ایران در این بخش را کاهش داده‌اند، به‌طوری‌که بازار جهانی پسته را به آمریکا و بازار کشمش و فندق را به ترکیه واگذار کرده‌ایم و همکاری مشترک افغانستان و اسپانیا در تولید و بسته‌بندی و صادرات زعفران، تاب‌وتوان صادرکنندگان ایرانی را بریده است.
این فعال اقتصادی و صادرکننده ایرانی در ادامه افزود: بنابراین، در زمینه برخی کالاهای سنتی صادراتی، کشورهای اروپایی دیگر منتظر تأمین آن از ایران نمی‌مانند و همان کالاها را با دردسرهای به‌مراتب کمتر و بدون تبعات ناشی از تحریم‌ها، از سایر کشورها خریداری می‌کنند و آنچه برای ایران و صادرکنندگان ایرانی می‌ماند، بازارهای ازدست‌رفته است که حتی با رفع تمام تحریم‌ها و عادی شدن روابط بین‌الملل نیز، بازگردان آن کاری بسیار سخت و دشوار خواهد بود.
