فراگیر شدن رمز ارزها به‌ویژه بیت کوین، بانک‌های مرکزی را به این سمت سوق داده که چنانچه با جریان نوآوری و تغییرات در این حوزه همراه نشوند، احتمالاً در آینده قادر به تداوم قدرت رقابتی و حاکمیت مطلقه خود نخواهند بود. ازاین‌رو، برخی از برآوردها حاکی از آن است که حدود ۸۰ درصد از بانک‌های مرکزی کشورها در حال بررسی و مطالعه برای ایجاد سامانه‌ای مستقل برای پول‌های دیجیتالی می‌باشند.
علاوه بر بانک مرکزی اروپا، امریکا نیز در حال ارزیابی برای عرضه دلار دیجیتال می‌باشد. در چین البته یوان دیجیتالی تاکنون پیشرفت مناسبی داشته است. این امر نشان‌دهنده رقابت بزرگ بانک‌های مرکزی برای ورود به حوزه ارزهای دیجیتالی می‌باشد. در اتریش هرچند نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد طی سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ اصرار برای استفاده از وجه نقد کاهش‌یافته، اما همچنان ۵۸ درصد مردم بر اینکه پول در شکل و فرمت کنونی باقی بماند، اتفاق‌نظر دارند؛ بنابراین به نظر می‌رسد شهروندان کشورهایی همچون اتریش برای پذیرش یورو دیجیتالی مقاومت بیشتری از خود نشان خواهند داد.
اندیشکده آگندا آستریا با انتشار گزارشی به ابعاد مختلف، فرصت‌ها و چالش‌های یورو دیجیتال پرداخته که به برخی از موارد آن به شرح ذیل اشاره می‌گردد:
سؤالات ذیل در ارتباط با یورو دیجیتال مطرح است:
- میزان حفظ اطلاعات افراد و ناشناس ماندن کاربر در استفاده از یورو دیجیتالی تا چه میزان است؟ آیا می‌توان حریم خصوصی افراد را حفظ کرد یا اصلاً نیاز به این کار وجود دارد؟
- مزایای ایجادشده در سیاست پولی در صورت استفاده از یورو دیجیتالی چیست؟ آیا سود منفی بانکی به همراه خواهد داشت؟
- چه کسانی مجاز به استفاده از یورو دیجیتالی می‌باشند؟ شهروندان منطقه یورو یا همه کشورهای جهان و این عملکرد چه تأثیری بر نظام سیاست‌گذاری پولی و بانکی دارد؟
- تفاوت رمز ارزهایی مانند بیت کوین و یورو دیجیتالی چیست؟
دو تفاوت اساسی میان ارزهای دیجیتالی تولیدی بانک‌های مرکزی و رمز ارزهایی مانند بیت کوین وجود دارد:
- بیت کوین و دیگر رمز ارزهای مشابه دارای سامانه نظارتی مستقل نمی‌باشند و ازاین‌رو اعتماد داشتن به این نوع ارزها در مقابل ارزهای بانک‌های مرکزی، بسیار سخت بوده و گاه امکان‌پذیر نیست. در این میان بانک‌های مرکزی امنیت کامل این ابزار را تأمین می‌نمایند و ازاین‌رو به‌عنوان‌مثال یورو دیجیتال می‌تواند از اقبال بهتری نسبت به بیت کوین در آینده برخوردار باشد.
- بیت کوین و دیگر رمز ارزها طوری سامان‌دهی شده‌اند که با گذر زمان افزایش ارزش پیدا کنند، ولی در مقابل یورو دیجیتالی از نگاه سیاست پولی و بانکی، نیازمند آن است که همواره در محدوده قابل پیش‌بینی باقی بماند و ثبات خود را حفظ نماید.
نکته قابل‌توجه دیگر در خصوص یورو دیجیتالی این است که ارتباط بین مشتری با بانک و مشتری با بانک مرکزی در این میان کاملاً متفاوت است.
مشتریان در صورت داشتن حساب با بانک تجاری روبرو هستند و در صورت دسترسی به یورو دیجیتال مستقیم با بانک مرکزی روبرو می‌باشند و ازاین‌رو استانداردها و قوانین برای همگان به‌صورت یکسان و یکپارچه در سراسر اروپا اعمال می‌شوند.
اروپا بارها اعلام کرده که یورو دیجیتال حریم خصوصی افراد را موردتوجه قرار می‌دهد و ابزار رصد برای دستگاه حکومتی اتحادیه اروپایی نخواهد بود و در همه فروشگاه‌ها و برای خریدوفروش در سراسر اروپا مورداستفاده قرار خواهد گرفت، درحالی‌که به‌عنوان‌مثال بیت کوین هنوز از چنین قدرت و ویژگی برخوردار نیست.
در حال حاضر سوئد با پروژه کرون الکترونیکی، در اروپا پیشرو می‌باشد و در مرحله مطالعاتی به سر می‌برد. یکی از دلایل پیشرو بودن سوئد کاهش جدی استفاده مردم از وجوه نقد در سال‌های اخیر بوده، به‌نحوی‌که زیرساخت و فرهنگ موجود در جامعه را برای همراهی با چنین تغییراتی بسیار هموارتر ساخته است.
این مسئله در سوئد هم‌زمان که نکات مثبتی را به همراه داشته، اما از سوی دیگر سبب گردیده که خانوارها بسیار بدهکار باشند و قراردادهای بلندمدت اعتباری دریافت کنند. در مقام مقایسه عملکرد سوئد در خصوص کرون دیجیتالی، بسیار مشابه چین بوده و هر دو کشور در مواجهه با این ابزار بسیار خوش‌بینانه عمل کرده‌اند.
البته یورو دیجیتالی تنها برای شهروندان اروپایی سودمند نخواهد بود، بلکه برای کشورهایی که از ارز ضعیف‌تری نسبت به یورو برخوردار هستند، می‌توانند از یورو دیجیتالی به‌عنوان ابزاری برای گردش مالی استفاده نمایند، همان‌طور که یورو و دلار ارزهای رسمی برخی از این کشورها مانند ترکیه بوده‌اند پس‌ازاین نیز یورو دیجیتالی می‌تواند بدون محدودیت مورداستفاده قرار گیرد. اینکه یورو دیجیتالی چه زمانی و چگونه و در کدام کشورهای دنیا مورداستفاده قرار گیرد هنوز روشن نیست، بااین‌وجود حداقل در چارچوب حوزه یورو تراکنش‌های مالی بین کشورها را بسیار ساده‌تر و ایمن‌تر و کم‌هزینه‌تر خواهد کرد.
اندیشکده آگندا آستریا در ادامه پیشنهاد‌های خود را برای مسیر به‌کارگیری و توسعه یورو دیجیتالی به اتحادیه اروپایی و بانک مرکزی اروپا این‌گونه عنوان می‌دارد:
- حفظ حریم شخصی افراد و اطلاعات آنان مسئله‌ای تعیین‌کننده می‌باشد.
- دسترسی به یک ابزار جایگزین برای وجه نقد هرروز مهم‌تر می‌نماید، ازاین‌رو می‌بایست بانک مرکزی اروپا، با توجه به نظرسنجی‌ها و آمادگی شهروندان کشورهای اروپایی، هرچه سریع‌تر اقدامی عملی در این خصوص انجام دهد. مدت‌هاست که برخی از اقتصاددانان و سیاستمداران می‌خواهند پول نقد از بین برود تا بتوانند نرخ سود منفی را در بین عموم مردم اعمال کنند که این شاید راه‌حل مناسبی نباشد. نرخ بهره واقعی (نرخ بهره منهای تورم) برای دهه‌ها منفی بوده است، اما اخذ مالیات مستقیم از حساب‌های یورو دیجیتالی اعتماد عمومی به یورو را تضعیف خواهد کرد.
- یورو دیجیتالی برای رشد جایگاه اروپا در جهان بسیار حائز اهمیت می‌باشد. یورو نیز مانند دلار می‌بایست در دیگر کشورها به‌عنوان ارز رسمی مورداستفاده قرار گیرد.
- یورو دیجیتالی موجب خواهد شد تا اروپا و کشورهای حوزه یورو بتوانند با آزادی عمل بیشتری در مواجهه با دیگر ارزهای بین‌المللی مانند دلار آمریکا و قوانین وابسته به آن عمل نمایند. از سوی دیگر برای کنترل نرخ تورم در اروپا بانک‌های اروپایی می‌توانند با اجرای طرح نرخ بهره منفی بانکی از یورو دیجیتالی استفاده نمایند. از سوی دیگر یورو دیجیتالی می‌تواند توزیع منابع صندوق‌هایی مانند صندوق احیاء اروپایی و دیگر کمک‌های اجتماعی را که مستقیم به افراد پرداخت می‌شوند را آسان‌تر نماید و امکان نظارت را برای دولت‌ها فراهم آورد. پرداخت کوپن‌های ۵۰ یورویی پرداختی از سوی شهرداری وین برای استفاده در رستوران‌ها یکی از کوچک‌ترین مثال‌هایی است که در صورت وجود یورو دیجیتالی با هزینه‌ای بسیار کمتر و آسان‌تر و ایمن‌تر انجام می‌پذیرفت.
- یورو دیجیتال از نوسانات جلوگیری خواهد کرد و در هنگام تبدیل به دیگر ارزها از ارزش آن کاسته نخواهد شد.
- امکان استفاده آن برای تمامی معاملات آنلاین و آفلاین وجود خواهد داشت.
- در برابر حملات احتمالی سایبری ایمن هستند، زیرا از الگوریتم‌های رمزگذاری مخصوص به خود برخوردار خواهند بود.
- زیرساخت‌های قانونی موجود و اتصال آن به بانک‌های مرکزی، امنیت و اعتماد عمومی را در خصوص استفاده از آن در کمترین زمان نسبت به رمز ارزها فراهم خواهد آورد.
علی‌رغم اینکه به نظر می‌رسد رقابت برای معرفی ارزهای دیجیتالی بانک‌های مرکزی CBDC با شدت در جریان است، اما همچنان ابعاد و پیامدهای آن با ابهامات زیادی مواجه است و پرسش‌های بی‌پاسخ زیادی در این زمینه وجود دارد. به‌عنوان نمونه، تفاوت یورو دیجیتال با پول سپرده‌گذاری شده چیست؟ تفاوت ارزهای دیجیتال بانک مرکزی با پول نقد چیست؟
یکی از دلایل اصرار برای استفاده از پول نقد، ناشناخته ماندن استفاده‌کننده است، اینکه تا چه میزان امکان ناشناخته ماندن در استفاده از ارزهای دیجیتال برای افراد وجود خواهد داشت، مشخص نیست. به نظر می‌رسد این موضوع به‌ویژه بر میزان استقبال شهروندان کشورهایی همچون اتریش از یورو دیجیتال تأثیرگذار خواهد بود.
نکته حائز اهمیت دیگر این است در صورت ناشناخته ماندن مالک یورو دیجیتال، شهروندان کشورهای تحت تحریم تا چه میزان می‌توانند از این بستر برای مبادلات بین‌المللی خود بهره‌برداری نمایند؟
منابع:
https://www.bbva.com/en/what-are-the-differences-between-a-digital-currency-and-a-cryptocurrency/
https://www.diepresse.com/5987380/wie-der-digital-euro-die-geldwelt-verandert
https://www.ecb.europa.eu/paym/digital_euro/html/index.de.html