مواد غذایی ارگانیک یعنی: غذا به همراه ارزش‌افزوده. در این راستا اتریش با اختصاص حدود ۲۰ درصد از زمین‌های کشاورزی خود به کشت محصولات ارگانیک، در جایگاه دوم و در میان ۵ کشور برتر اروپا ازنظر سطح زیر کشت محصولات ارگانیک قرارگرفته است. لیختن‌اشتاین با ۳۰ درصد اول، سوئد با ۱۶ درصد سوم، استونی ۱۵.۳ درصد چهارم و سوئیس با ۱۲ درصد در جایگاه پنجم قرار دارند. تنوع کشاورزی در اتریش، باعث گسترش و افزایش کیفیت محصولات غذایی این کشور شده است. عملکرد کشاورزان و شرکت‌های تولید محصولات غذایی در بخش گوشت و سبزیجات بسیار موفقیت‌آمیز بوده است. شرایط مناسب تولید و تعهد تولیدکنندگان داخلی، بیانگر جایگاه اتریش به‌عنوان یک منبع متنوع غذایی است.
حجم عملکرد صنایع غذایی ارگانیک جهان از ۲۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۰۰ به بیش از ۹۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ رسیده است. اروپا باتجربه رشد ۱۱ درصدی در این رشته، سال گذشته بیش از ۳۳.۵ میلیارد یورو محصولات غذایی ارگانیک تولید کرده است (BIOFACH 2018 by IFOAM) و طی سال یادشده، این رقم در اتریش با رشد بیش از ۱۲ درصدی، به حدود ۲ میلیارد یورو رسیده است.) آژانس بازاریابی اتریش AMA .
به همین ترتیب کشاورزی ارگانیک در مناطق وسیعی از جهان در حال رشد است که در حال حاضر بیش از ۳ میلیون هکتار در آمریکای شمالی، ۱۱.۲ میلیون هکتار در اروپا، ۳.۲ میلیون هکتار در آسیا، ۶.۸ میلیون هکتار در آمریکای جنوبی، ۱۲.۲ میلیون هکتار اقیانوسیه و ۱۱ میلیون هکتار در آفریقا زیر کشت محصولات متنوع ارگانیک قرارگرفته است.
صنایع غذایی بسیار گسترده است و طیف وسیعی از محصولات را در برمی‌گیرد. این صنایع امروز به‌صورت غذای کودک، نوشیدنی‌ها، روغن، گندم، خشکبار، شیرینی، شکلات، قهوه، چای، تخم‌مرغ، میوه و سبزیجات، مرکبات، عسل، گوشت و محصولات گوشتی، شیر و لبنیات، قارچ، بذر، معجون و نوشیدنی‌های نیروزا، تنقلات، ادویه و نمک و … و همچنین بسیاری از صنایع و تکنولوژی‌های مرتبط را شامل می‌شود.
محصولات غذایی اتریش به بیش از ۱۸۰ کشور جهان صادر می‌شود. بزرگ‌ترین شرکت نوشابه‌های نیروزای جهان- رد بول Red Bull اتریشی است که سالانه بیش از ۴.۶ میلیارد یورو فروش دارد. حدود نیمی از بازار نوشابه‌های انرژی‌زا در آمریکا از طریق شرکت‌های اتریشی تأمین می‌شود. اتریش همچنین از شهرت بالایی در تولید انواع شیرینی، مربا و چای سرد دارد.
غذاهای ارگانیک در اتریش
تنوع کشاورزی در اتریش، باعث گسترش و افزایش کیفیت محصولات غذایی این کشور شده است. عملکرد کشاورزان و شرکت‌های تولید محصولات غذایی در بخش گوشت و سبزیجات بسیار موفقیت‌آمیز بوده است. شرایط مناسب تولید و تعهد تولیدکنندگان داخلی، بیانگر جایگاه اتریش به‌عنوان یک منبع متنوع غذایی است.
کشاورزی ارگانیک در اتریش
در اتریش ۳۷۵ هزار گاو، ۷۵ هزار خوک و ۱.۲ میلیون قطعه مرغ ارگانیک در مزارع بیولوژیک کشور وجود دارد. ۱۰ درصد گندم و محصولات زراعی اتریش از مزارع ارگانیک برداشت می‌شود.
۵۰۰ هزار مرغ ارگانیک سالانه بیش از ۱۲۵ میلیون تخم‌مرغ ارگانیک و موردنیاز مصرف‌کنندگان کشور را تولید می‌کنند. ۱۹.۴ درصد از مزارع کشاورزی ارگانیک که حدود ۱۲.۸ درصد آن مزارع انگور است.
۹۱ هزار گاو شیری در اتریش سالانه بیش از ۴۰۰ میلیون لیتر شیر تولید می‌کنند.
حدود ۵۶۰ شرکت تولیدکننده میوه ارگانیک، ۱۸۶۰ هکتار باغ میوه را در اختیاردارند. ۲۳ درصد از باغ‌های میوه اتریش زیر کشت محصولات ارگانیک قرار دارد. *
*FIBL & IFOAM: Organics International: The World
of Organic Agriculture“,
صنایع غذایی، در جایگاه یکی از مهم‌ترین صنایع اتریش
صنایع غذایی اتریش با حجم عملکرد بیش از ۱۲ میلیارد یورو در حال رشد است. صنایع غذایی اتریش در بیش از ۳۰ زیرشاخه، یکی از بزرگ‌ترین خوشه‌های صنعتی کشور است. صنایع غذایی، نوشیدنی‌های غیرالکلی، صنایع گوشت و همچنین پنیر، در میان صنایع با بیشترین حجم عملکرد هستند. این شرکت‌های دانش‌محور و با تنوع تولیدات باکیفیت، نقش تعیین‌کننده‌ای در صادرات بیش از ۶۰ درصد از محصولات کشاورزی اتریش دارند.
این واقعیت که حدود ۲۰ درصد از زمین‌های کشاورزی اتریش به کشاورزی ارگانیک اختصاص‌یافته به معنای آن است که این کشور به‌عنوان یکی از کشورهای مطرح اروپاست که یک هکتار از هر ۵ هکتار زمین کشاورزی خود را به تولید کشاورزی ارگانیک اختصاص داده است.
توپوگرافی و برجستگی‌های جغرافیایی اتریش نیز بیانگر این نکته است که چرا کشاورزی ارگانیک در این کشور رشد یافته است. ۷۰ درصد اتریش را کوهستان‌های بلند تشکیل می‌دهد لذا پیگیری و اجرای کشاورزی سنتی که نیازمند زمین‌های وسیع و مسطح است، عملاً مقدور و یا مقرون‌به‌صرفه نیست، به همین دلیل کشاورزی ارگانیک، راهکاری صحیح و اصولی و منطبق با شرایط جغرافیایی اتریش است.
از مجموع ۱۲۵ هزار کشاورز اتریش، حدود یک‌ششم یا ۲۱ هزار نفر در کشاورزی ارگانیک مشغول به فعالیت هستند و با تلاش‌های خود محصولات ارگانیک را روانه بازارهای مصرف کشور می‌کنند.
پیشینه محصولات زراعی ارگانیک و گسترش آن در اتریش
تولید ارگانیک در اتریش دارای پیشینه‌ای قوی است. اولین کشاورزی ارگانیک در این کشور به‌صورت رسمی در دهه ۱۹۲۰ ثبت‌شده است. از سال ۱۹۸۰ بیش از ۴۰۰ محصول ارگانیک در دسترس مردم قرارگرفته است.
اولین امواج در ارتباط بااهمیت مصرف محصولات غذایی ارگانیک از اواخر دهه ۹۰ میلادی به راه افتاد، زمانی که یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای اتریش، محصولات غذایی ارگانیک را در قفسه‌های خود قرارداد. بدین ترتیب عرضه و تقاضا و ارتباط مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان محصولات غذایی ارگانیک، به‌صورت مستقیم برقرار گردید. چند سال بعد نتایج این اقدامات روشن‌تر شد و اینک محصولات غذایی ارگانیک، تقریباً در همه فروشگاه‌های زنجیره‌ای اتریش دیده می‌شود.
هنگام پیوستن اتریش به اتحادیه اروپایی در سال ۱۹۹۵، شرایط به‌طورکلی در ارتباط با تولید محصولات غذایی ارگانیک تغییر یافت و کمک‌های دولتی به این عرصه به همراه برخی قوانین و مقررات منطقه‌ای نیز به این موضوع اضافه گردید.
بعلاوه راه‌اندازی استاندارد مواد غذایی ارگانیک (آما مارکتینگ AMA)، هماهنگی میان تولیدکنندگان محصولات غذایی ارگانیک در کشور را افزایش داد. وظیفه این نهاد، تعیین و معرفی کردن بالاترین کیفیت مواد غذایی ارگانیک برای حمایت از تولیدات ارگانیک و همین‌طور ارائه اطلاعات به مصرف‌کنندگان از طریق علامت‌گذاری کالاها و محصولات غذایی ارگانیک با نشان‌های خاص است.
Agrarmarkt Austria
Dresdner Straße 70
۱۲۰۰ Wien
Telefon: 0043/ (0) /1/33151-0
office@ama.gv.at
رشد تقاضا برای محصولات ارگانیک از داخل و خارج از اتریش
تولید محصولات غذایی ارگانیک در اتریش، از سال‌های گذشته دارای رشد منظمی بوده است. رشد تقاضا در سال گذشته به بیش از ۱۰ درصد رسیده است. بدین ترتیب رشد تقاضا برای استفاده از محصولات غذایی ارگانیک، روند تجارت را نیز تحت تأثیر قرار داده است. لذا به‌تناسب، تولید و کشت غلات ارگانیک در کشور افزایش‌یافته است. شایان‌ذکر است تقریباً نیمی از محصولات پودری اتریش باکیفیت ارگانیک تولید می‌شود.
شرکت‌های کوچک و بزرگ، به‌خوبی به ظرفیت مواد غذایی ارگانیک پی برده‌اند و هم‌زمان به تلاش‌های خود برای تمرکز فعالیت‌های مرتبط با تولیدات مواد غذایی ارگانیک افزوده‌اند. چنین تحولی حتی در سایر شاخه‌های تولیدی نیز دیده می‌شود.
مواد غذایی ارگانیک یعنی: غذا به همراه ارزش‌افزوده
کشاورزی ارگانیک اتریش به دلیل تولیدات محصولات غذایی ارگانیک و باکیفیت در جایگاه بسیار بالایی قرار دارد. بعلاوه این بخش، خدمات فراوانی را برای همه آحاد جامعه ارائه می‌نماید.
به دلیل ضرورت رعایت الزامات مرتبط با محیط‌زیست سالم، کشاورزی ارگانیک متعهد به استفاده کمتر از آب، حفاظت از هوای سالم و حتی خاک است. کشت ارگانیک از محیط‌زیست و گیاهان و جانوران حمایت و حفاظت می‌کند.
نکته: به‌منظور تولید یک کیلوگرم نان، کشاورزان ارگانیک از ۲.۳ مترمربع زمین برای کشت گندم استفاده می‌کنند. بنابراین با خرید یک کیلوگرم نان ارگانیک، بیش از ۲ مترمربع از زمین کشاورزی، بدون نیاز به استفاده از انواع کودها و مواد شیمیایی زیر کشت خواهد رفت. در عوض از این طریق، حشرات و پرندگانی تولید می‌شوند که برای برقراری تعادل زیست‌محیطی بسیار ارزشمند هستند.
گوشت و شیر ارگانیک
به‌طورکلی، حیوانات باید در فضای باز قرارگرفته و آزادانه تحرک داشته باشند و با محصولات غذایی ارگانیک تغذیه گردند. این نکات، اساس دام‌پروری ارگانیک است. تقاضاکنندگان مواد غذایی ارگانیک، علاقه‌مند به طعم و مزه این محصولات هستند.
نکته: با خرید یک لیتر شیر ارگانیک، مصرف‌کنندگان، استفاده از ۳ مترمربع چمنزار برای کشت ارگانیک که نیاز به مصرف آب کمتری دارد را تضمین می‌کنند. لذا چنانچه همه جمعیت ۸.۷ میلیون نفری اتریش به‌طور مرتب از شیر ارگانیک استفاده نمایند، سالانه بیش از ۹۴ میلیارد لیتر آب صرفه‌جویی می‌شود.
غلات ارگانیک
کشاورزان اتریش به‌جای استفاده از کود و مواد شیمیایی، حفاظت از زمین‌های زراعی را در دستور کار خود قرار داده‌اند و از ارگانیزم‌های مفید و سودمند برای غذا و خاک استفاده می‌کنند. لذا در کشاورزی ارگانیک، مراحل مختلف تولید و انبارداری از یکدیگر تفکیک‌شده و به‌طور مرتب تحت کنترل و بازرسی قرار می‌گیرد.
میوه و سبزیجات ارگانیک
برای تولید میوه‌ها و انواع سبزیجات ارگانیک، صرفاً از کودهای طبیعی و گیاهی استفاده می‌شود. به همین دلیل این محصولات دارای مزه‌های بیشتر و ماندگاری بالاتری هستند.
محصولات ارگانیک، (سالم، طبیعی و خوشمزه)
مصرف‌کنندگان به‌خوبی مزه، طبیعی بودن و سالم بودن محصولات غذایی ارگانیک را درک می‌کنند. بررسی مشترک اداره کنترل مواد غذایی اتریش (AMA) و انجمن تحقیقات مصرف‌کننده هم بر این نکته تأکید دارد که محصولات غذایی ارگانیک، سالم‌تر، خوشمزه‌تر و طبیعی‌تر هستند. مهم‌ترین انگیزه مردم برای استفاده از محصولات ارگانیک، اهمیت و ضرورت استفاده از غذای سالم است. همچنین در این بررسی مردم به مشخص بودن معیارهای تولید، عدم استفاده از کودهای شیمیایی و روشن بودن ریشه تولید، به‌عنوان مزایای محصولات غذایی ارگانیک اشاره‌کرده‌اند. یک‌دهم از پاسخ‌دهندگان به مزه متفاوت محصولات غذایی ارگانیک اشاره‌کرده‌اند.
همچنین بیش از نیمی از پرسش‌شوندگان اتریش گفته‌اند که محصولات غذایی ارگانیک بیشتری در مقایسه با ۵ سال قبل خریداری می‌کنند. یک‌سوم از پرسش‌شوندگان هم گفته‌اند به‌طور مرتب از محصولات ارگانیک خرید می‌نمایند. یک‌چهارم از پرسش‌شوندگان نیز توجه به سبک زندگی را در خرید محصولات غذایی ارگانیک مؤثر ارزیابی نموده‌اند.
نشان کیفیت و علامت‌گذاری محصولات ارگانیک، جهت‌گیری را مشخص می‌کند.
مصرف‌کنندگان محصولات غذایی ارگانیک، توجه زیادی به کیفیت تولید و تولیدکنندگان دارند. توضیحات و نشانه‌های مندرج بر روی کالاهای ارگانیک، سهم عمده‌ای در ایجاد آرامش و تمایل به خرید در مصرف‌کننده محصولات غذایی ارگانیک دارد. مصرف‌کنندگان این محصولات به این نکته که از طریق خرید محصولات ارگانیک، به حفظ و توسعه کشاورزی ارگانیک کمک می‌کنند، واقف هستند.
صادرات محصولات کشاورزی ارگانیک
باوجود دشواری‌های اقتصادی سال‌های گذشته، صنایع کشاورزی اتریش، عملکرد خوبی در صادرات محصولات کشاورزی و غذایی داشته است. میوه‌های تولید اتریش به دلیل بهره‌مندی از مزایایی چون طعم و مزه طبیعی، موردتوجه بسیاری از کشورها قرار دارد و بعلاوه تداوم نظارت و کیفیت بالا، ازجمله مشخصه‌های صنایع غذایی و محصولات تولیدی اتریش است.
صادرات محصولات غذایی و کشاورزی اتریش از زمان پیوستن به اتحادیه اروپایی در سال ۱۹۹۵، بیش از ۵ برابر شده است. بااین‌حال توازن و تعادل تجاری بین میزان صادرات و واردات اتریش کماکان محفوظ مانده است. حدود ۱۳ میلیارد یورو واردات و ۱۲ میلیارد یورو صادرات محصولات غذایی اتریش است. کشورهای آلمان و ایتالیا بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان محصولات کشاورزی و غذایی اتریش هستند. بیش از یک‌سوم محصولات کشاورزی اتریش به آلمان صادر می‌شود. همچنین صادرات این محصولات به کشورهای اسکاندیناوی، افتا و ایالات‌متحده در حال افزایش است. درمجموع دوسوم کل تولیدات غذایی اتریش صادر می‌شود.
تولید گوشت، لبنیات و نوشیدنی
مهم‌ترین شاخه‌ها در صادرات مواد غذایی اتریش، گوشت، شیر و لبنیات، خصوصاً پنیر و انواع نوشیدنی‌هاست. میوه و سبزیجات هم عمدتاً به‌صورت تازه صادر می‌شود. مزارع کوهستانی تولید پنیر، ویژگی خاصی به تولیدات و محصولات این صنعت مهم داده است.
طعم، مزه و کیفیت بالا، از ویژگی‌های محصولات غذایی اتریش است
مشتریان مواد غذایی اتریش، همواره به کیفیت بالا و طبیعی بودن محصولات غذایی اتریش اذعان دارند. چنین ویژگی‌ای از طریق توجه به محصولات غذایی ارگانیک حاصل‌شده است.
علامت‌گذاری محصولات غذایی ارگانیک و معانی آن
مصرف محصولات غذایی ارگانیک، به‌تدریج در حال گسترش بوده و علاقه‌مندان بیشتری را جذب می‌نماید؛ اما مصرف‌کننده چگونه می‌تواند محصولات غذایی ارگانیک را در فروشگاه‌های تشخیص دهد؟
به‌طورکلی در اتریش دودسته نشان‌ها (لیبل) های محصولات غذایی ارگانیک وجود دارند که عبارت‌اند از نشان‌های مستقل و نشان‌های خصوصی.
نشان‌های (لیبل) مستقل برای محصولات ارگانیک
این نشانه‌ها که توسط دولت و مؤسسات مجاز ارائه‌شده می‌تواند توسط تولیدکنندگان استفاده شود. ضمناً استفاده از لیبل سبز اتحادیه اروپایی برای تمامی تولیدکنندگان محصولات غذایی ارگانیک اجباری است.
بدین ترتیب محصولات غذایی ارگانیک که از کیفیت بالاتری برخوردارند، ازلیبل (AMA) استفاده می‌کنند. بعلاوه لوگوی یک موسسه، شعبه یا شاخه تولیدکننده برند اصلی، سازمان کنترل‌کننده کالای ارگانیک و بسیاری نهادهای دیگر ممکن است بر روی بسته‌بندی مواد غذایی ارگانیک قابل‌مشاهده باشد.
لیبل محصولات ارگانیک اتحادیه اروپایی
لوگوی سبز اتحادیه اروپایی برای محصولات غذایی ارگانیک، یک ضابطه مشترک است که برای تمامی کشورهای عضو ارائه‌شده و تحت عنوان EC 834/2007 و NR.889/2008 ثبت گردیده است. کشاورزان، تولیدکنندگان، شرکت‌های زنجیره‌ای و واردکنندگان باید الزامات اتحادیه اروپایی در خصوص استفاده از لیبل سبز ارگانیک این اتحادیه را کاملاً رعایت نمایند. شرکت‌ها حداقل سالانه یک‌بار مورد بازرسی قرار می‌گیرند که از تداوم رعایت مقررات اطمینان حاصل شود.
لیبل قرمز BIO AMA
دستورالعمل‌های لیبل آما AMA (آژانس بازاریابی اتریش)، مطابق با مقررات اتحادیه اروپایی است. بعلاوه این لیبل دلالت بر کیفیت بالای محصول تولیدشده ارگانیک دارد. معنای این لیبل آن است که صد در صد مواد لازم برای تهیه محصول، ریشه ارگانیک دارد. همچنین نهایت کاهش استفاده از انواع افزودنی‌ها و طبیعی بودن محصول با این لیبل تضمین می‌گردد.
لیبل سیاه‌وسفید آما AMA
لیبل سیاه‌وسفید آما، ارگانیک بودن محصول غذایی تولیدی را بدون مشخص نمودن منبع تهیه‌شده تائید می‌نماید؛ یعنی این لیبل محل تولید کالای ارگانیک و ریشه مواد خام مصرف‌شده برای تولید این محصول را آن چنانکه در لیبل بیو قرمزرنگ آما وجود دارد، توضیح نمی‌دهد.
به‌طورکلی اطلاعاتی که در لیبل بیو آما مورد تأکید قرار می‌گیرد عبارت‌اند از:
- ترکیبات این کالا صد در صد ارگانیک است.
- کیفیت بالای ارگانیک دارد.
- از ّ مراحل تولید خوب ّ Good Manufacturing Process رد شده است.
- حداکثر کاهش استفاده از مواد مکمل و افزودنی رعایت شده است…
- امکان جستجوی ریشه کالا وجود دارد.
- از مواد نگه‌دارنده استفاده‌نشده است.
- تحت نظارت‌ها و کنترل‌های مستقل قرارگرفته است.
نشان‌های (لیبل) خصوصی برای محصولات ارگانیک
علاوه بر لیبل های مستقل مانند آما، تعداد زیادی لیبل های خصوصی نیز در اتریش وجود دارد. برای مثال برخی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای ممکن است از لیبل های ارگانیک خاص خود استفاده نمایند.
این لیبل ها ممکن است در بسته‌بندی محصولات ارگانیک، اطلاعاتی را مبنی بر مطابقت محصولات با نرم‌هایی غیر از استانداردهای اتحادیه اروپایی اشاره نمایند. مهم‌ترین لیبل های خصوصی که در اتریش استفاده می‌شوند نشان‌های Demeter و Bio Austria می‌باشد.
لیبل دیمیتر Demeter
این لیبل از سال ۱۹۲۴، تنها منبع نشان دادن محصولات ارگانیک در جهان بوده که نحوه رعایت استانداردهای بین‌المللی در ارتباط با محصولات غذایی ارگانیک را به مصرف‌کنندگان معرفی کرده است.
لیبل بیو آستریا Bio Austria
این لیبل، نشان انجمن کشاورزان ارگانیک اتریش است. بیوآستریا دستورالعمل‌های خاص خود را در تولید و لیبل گذاری محصولات ارگانیک داراست. استانداردهای بیوآستریا طی سه دهه گذشته، پیشرفت‌های کمی و کیفی فراوانی را شاهد بوده است.
تولیدکنندگانی که از این لیبل استفاده می‌کنند، موافقت خود را با کنترل‌های منظم اعلام کرده‌اند. این کنترل‌ها از منشأ تولید تا انبارداری و مراحل تولید ادامه می‌یابد.
بر این اساس می‌توان ادعا کرد که کنترل‌های بیو آستریا به‌مراتب فراتر از دستورالعمل‌های کلی اتحادیه اروپایی است. هم کشاورزان و هم تولیدکنندگان در قالب نظارت‌های محکم بیوآستریا قرار می‌گیرند. لذا بیو آستریا نماینده استاندارد بالا و امنیت کالای تولیدی است.
لیبل استاندارد بیو آستریا، تضمین‌کننده سلامت هر نوع کالایی است که از این نشان استفاده کرده است. بعلاوه در قالب فهرست سفید (White Paper)، بیوآستریا الزامات شدیدی نیز در ارتباط با استفاده از انواع مکمل‌ها در تولید محصولات غذایی ارگانیک دارد.
امکان تداوم ره‌گیری مراحل تولید و کیفیت بالای محصولات، پیش‌شرط استفاده از لیبل بیوآستریا است. الزامات تعیین‌شده مرتباً از سوی نهادهای مستقل و سیستم‌های کنترل‌کننده و هماهنگ، مورد نظارت و بازبینی قرار می‌گیرد. به‌منظور تضمین و تأمین رعایت استانداردهای فراگیر و جامع بیوآستریا، تمامی مراحل چرخه تولید، به‌طور منظم تحت کنترل و نظارت قرار می‌گیرد.
به‌منظور شناخت و استفاده بهتر از کلیه موارد مرتبط با صنایع و تولیدات کشاورزی اتریش، در بانک اطلاعاتی ذیل، به ترتیب اسامی، نشانی و حوزه فعالیت الف- شرکت‌های تولیدکننده محصولات ارگانیک ب- ساختارها و مراکز دولتی و انجمن‌های کشاورزی و ج- سایر تولیدکنندگان مواد غذایی اتریش ذکر گردیده است.
نهادها، موسسات و شرکت های فعال در تولید محصولات غذایی ارگانیک و غیر ارگانیک در اتریش