طی یک سال گذشته اتحادیه اروپا با چندین بحران بزرگ سیاسی، اقتصادی و امنیتی مواجه بوده است. خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و تأثیرات عمیق ژئوپلتیک ناشی از آن، همهگیری و شیوع جهانی ویروس کرونا و مدیریت ضعیف مقامات و مسئولین اتحادیه اروپا در مقابله با تأثیرات گسترده اقتصادی، تجاری و اجتماعی متأثر از این بیماری، سیاستها و رفتار ترامپ در قبال اروپا و تلاش وی برای ایجاد تفرقه و تضعیف بیشازپیش اتحادیه اروپا و نیز تقویت یکجانبهگرایی و تضعیف چندجانبه گرایی، اروپا را به سمت واگرایی بیشتر و انشقاق میکشاند.
سران ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا برای جلوگیری از این روند، پس از چهار روز مذاکرات فشرده، در تاریخ ۲۱ جولای ۲۰۲۰ بودجه هفتساله اتحادیه مذکور را برای دوره (۲۰۲۷ – ۲۰۲۱) به میزان ۱۸۲۴.۳ میلیارد یورو، به‌منظور بازسازی اروپای پساکرونا، حمایت از سرمایهگذاری در محیط سبز، تجارت و نقلوانتقالات دیجیتالی به تصویب رساندند.
توافق سران اتحادیه اروپا در خصوص بودجه تصویبی درواقع توافقی برد – برد برای همه کشورهای عضو اتحادیه است و موجب تقویت اقتصادی و سیاسی در این مجموعه خواهد شد.
تکمیل روند برگزیت و خروج بریتانیا به‌عنوان دومین قدرت اقتصادی اروپا پس از آلمان از اتحادیه اروپا و فقدان بودجه ۱۲ تا ۱۵ میلیارد یورویی این کشور خود چالش بزرگی برای تأمین بودجه اتحادیه در دوره جدید بوده است. بودجه اتحادیه اروپا برای یک دوره هفتساله و به‌طور مشترک توسط کمیسیون، شورا و پارلمان اروپا تصویب میشود.
بودجه قبلی اتحادیه به میزان ۹۰۸ میلیارد یورو به‌صورت پرداخت و ۹۶۰ میلیارد یورو با عنوان تعهدات تأمین مالی در سال ۲۰۱۳ و برای دوره هفتساله ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ تصویب‌شده بود. تأمین منابع مالی بودجه اتحادیه اروپا از وضع عوارض گمرکی بر واردات کالا از خارج از اتحادیه، بخشی از درآمد کشورهای عضو از محل مالیات بر ارزش‌افزوده و کمک مستقیم کشورها که بر اساس اندازه اقتصاد آن‌ها تعیین میشود، صورت میگیرد.
بودجه اتحادیه اروپا صرف اجرای سیاست حمایتی کشورهای عضو از کشاورزان و سیاست انسجام در اتحادیه، کمک به توسعه بیشتر اقتصاد و دولت دیجیتالی، سرمایهگذاری در تحقیقات و نوآوری، تقویت بازار واحد و رقابتپذیری شرکتهای اروپایی و سرفصلهای امنیت و دفاع، سیاست خارجی و امور اداری اتحادیه اروپا میشود.
بودجه ۱۸۲۴.۳ میلیارد یورویی اتحادیه برای دوره ۲۰۲۱ الی ۲۰۲۷ شامل ۱۰۷۴ میلیارد یورو برای سرمایهگذاری و ۷۵۰ میلیارد یورو برای مقابله با ویروس کووید ۱۹ و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی برآمده از آن برای کشورهای عضو اتحادیه ازجمله رکود بزرگ اقتصادی و تعطیلی چند ده هزار شغل و کسبوکار و بیکاری گسترده شده است.
۳۹۰ میلیارد یورو از بودجه فوق به‌صورت کمک بلاعوض و ۳۶۰ میلیارد یورو به‌صورت وام به کشورهای عضو پرداخت خواهد شد. کشورهای دریافتکننده وام تا سال ۲۰۵۸ فرصت بازپرداخت آن را خواهند داشت.
همچنین تا اواخر اوت ۲۰۲۰ تعداد دو میلیون و ۶۹۵ هزار نفر در اروپا به بیماری همهگیر کرونا مبتلا شده و ۱۹۹ هزاروپانصد نفر از آن‌ها جان خود را ازدست‌داده‌اند. این آمار هنوز با سرعت فراوانی رو به افزایش است. بخشی از این بودجه، به میزان ۷۵۰ میلیارد یورو نیز برای حمایت از کشاورزی، توسعه بازار واحد، سرمایهگذاری در محیط‌زیست سبز EUCO (اتحادیه اروپا برنامه دارد تا سال ۲۰۳۰ به‌منظور مقابله با گازهای گلخانهای و تغییر آبوهوایی و حفاظت از جنگلها سه میلیارد اصله درخت بکارد.)، نقلوانتقالات دیجیتالی (دیجیتالی شدن) MFE و انعطافپذیری و مدرن بازار واحد اختصاص خواهد یافت.
تصویب بودجه ۱۸۲۴ میلیارد یورویی توسط سران اتحادیه از حیث حجم بیسابقه است و بدون توافق و انعطاف فرانسه و آلمان نسبت به مواضع گذشته این دو کشور، تصویب چنین بودجهای امکانپذیر نبود. تمامی کشورهای عضو ۱.۴ درصد درآمدهای ملی خود را به بودجه اتحادیه اختصاص خواهند داد.
تصویب بودجه سالانه و برنامه ترمیمی اتحادیه اروپا، نقطه عطفی در اتحادیه محسوب و موجب تقویت ثبات اقتصادی و سیاسی و ایجاد تغییراتی در این اتحادیه به سمت همگرایی خواهد شد. گام بعدی این توافق، تصویب آن در پارلمان اروپا است که مذاکرات آن از اول ماه سپتامبر آغازشده است.
خانم اورسالا فاندر لاین، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا پس از تصویب این بودجه گفت: «امروز یک گام تاریخی برداشتیم و به آن افتخار میکنیم. اختصاص ۱.۸ تریلیون یورویی اتحادیه برای حمایت از سیاستهای مدرن، بهداشت، گردشگری، توسعه پایدار، دیجیتالی شدن تجارت و سرمایهگذاری برای آینده اروپا و نماد قدرت و اتحاد در اروپا است.»
با توجه به بحرانهای موجود در اتحادیه اروپا و دوره پرالتهاب کنونی ناشی از خروج بریتانیا از اتحادیه و تبعات فراوان ویروس کرونا بر اقتصاد کشورهای اروپایی و سیاست تفرقهافکنانه ترامپ در قبال اروپا ازجمله خروج نظامیان آمریکا از آلمان و استقرار آن‌ها در لهستان و سایر کشورهای شرق اروپا به‌منظور تشدید واگرایی در اروپا که بیانگر تغییر رویکرد امنیتی آمریکا در قبال اروپا، بهویژه آلمان و ایجاد شکاف سیاسی و امنیتی در داخل اروپا است، همه اعضای اتحادیه اروپا و در صدر آن‌ها آلمان و فرانسه به این نتیجه رسیدهاند که بایستی اروپا را احیا و برای جلوگیری از واگرایی درحالافزایش، همکاری بیشتری در حوزه سیاست خارجی و امنیتی مشترک داشته باشند.
سران کشورهای عضو اتحادیه اروپا با تصویب بودجه ۱.۸ تریلیون یورویی به یک توافق تاریخی دست یافتند که در صورت تصویب آن از سوی پارلمان اروپا و اجرایی شدن آن، نهتنها مانع از روند روبه‌رو واگرایی در مجموعه اروپا خواهد شد، بلکه مجموعه اتحادیه را به سمت همگرایی و اتحاد بیشتر حرکت خواهد داد.